AFET YÖNETİMİNDE VE AFET HEMŞİRELİĞİ

ÖNSÖZ Afetler her yıl milyonlarca insanı etkilemekte, toplum ve çevrenin sahip olduğu tüm değerleri tehdit etmektedir. Türkiye başta depremler olmak üzere farklı doğa kaynaklı afetlerden çoğunlukla etkilenen bir ülke olması sebebiyle ağır kayıplar yaşamış ve ciddi tecrübeler edinmiştir. Buna rağmen afetlerle mücadele ve riskleri azaltma konularında yeterli düzeyde bir hazırlığa sahip olmadığımız görülmektedir. Afetlere karşı hazırlıklı ve dirençli bir topluma sahip olabilmek için afet yönetiminin her aşamasında başarının sağlanması önemsenmesi gereken bir konudur. Çünkü, aniden gerçekleşen acil durum ve afet olaylarında ciddi kayıpların yaşanmasının en büyük nedeni hatalı ve/veya eksik afet yönetiminin varlığıdır. Günlük yaşamı alt üst edebilen, toplumda ciddi bunalım ve sıkıntılara yol açabilen afetler; olumsuz etkilerini en çok insan sağlığı üzerinde göstermektedir. Nitekim afet yönetim sürecinin her aşamasında afetlerin insan sağlığı üzerindeki etkilerine yönelik sağlık profesyonellerinin katkısına gereksinim duyulmaktadır. Çünkü afetlerin insan sağlığı üzerine etkilerinin kontrolü, önlenmesi, azaltılması ve iyileştirilebilmesi sağlık profesyonellerinin katkılarıyla gerçekleşebilmektedir. Yine afetlerden etkilenen nüfusun acil sağlık ihtiyaçlarının karşılanması, afetin uzun vadede oluşabilecek sağlık etkilerinin en aza indirgenmesi ve sağ kalımın olabildiğince arttırılması için erken müdahale önemli bir konudur. Dolayısıyla sağlık profesyonellerinin afetlere hazır olmaları, tüm sistemin düzgün çalışması açısından oldukça önemli olup, bütün sağlık disiplinleri için afetlere hazır olmak artık tercihe göre değil kritik zorunlulukta bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Sağlık disiplinleri değerlendirildiğinde en kalabalık popülasyona sahip olan ve bakım uygulamalarını kesintisiz gerçekleştiren hemşirelerin afet süreçleri içerisinde hızlı müdahale sağlayabilmeleri ve etkili afet yönetimi gerçekleştirebilmeleri için afetlere hazır olmaları oldukça önemlidir. Çünkü hemşireler, tüm afet aşamalarında bireylere bütünsel bakım sağlamada ve hem bireylerin hem de toplumun ihtiyaçlarını karşılama konusunda kilit roldedir. Afet yönetim süreci boyunca afet evrelerinde hemşirelerin yer alması ve sağlık yönetimi, yardım sağlama ve bakım verme görevlerinin olması evrensel olarak kabul gören bir yaklaşımdır. Bu açıdan bakıldığında hemşirelerin çok geniş yelpazede görev ve sorumluluklarından bahsedilebilir. Dolayısıyla afet hemşireliğine olan gereksinim ve afet hemşireliğine özgü hizmetin gerekliliği önemsenmesi gereken bir konu haline gelmiştir. Bu bakış açısıyla afet hemşireliğinin görev tanımlarının yapılması, çalışma alanlarının tanımlanması ve eğitim alt yapısının oluşturulması gibi konuların gündeme gelmesi gerekmektedir. Ülkemizde afet yönetimi ile ilgili akademik çalışmalar giderek artmaktadır. Edinilen bilgiler sürekli gelişmekte ve konuları bağlamına göre de hızla değişmektedir. Uluslararası etkileşim ile sağlanan geliştirici değişikliklerin ulusal ada zamanında yansıtılması önem arz etmektedir. Bu bakımdan kitapta afet yönetimi ve hemşirelik alanlarına yönelik ele alınan konular, mevcut eksiklikler ve gelişmeler okuyucunun dikkatini çekecek şekilde değerlendirilmiştir. Bu kitap acil durum ve afet yönetimi alanında hemşirelik hizmetlerinin yeri ve önemine vurgu yapacak bir bakış açısı ile hazırlanan çalışmaların alan yazına kazandırılması ve sahada kurum, kuruluş ve ilgili akademisyen faaliyetlerine rehberlik etmeyi amaçlamaktadır. Kitabın yazım aşamasında ülkemizde 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen ve 11 ili etkileyen depremlerde 50 bin 96 kişinin hayatını kaybetmesi ve 107 bin 204 kişinin yaralanması afetlerin ne denli yıkıcı olabileceğinin tekrar bir göstergesi olmuş, bu yolda bizi daha da araştırmaya sevk etmiştir. Her bölümü ayrı bir emek ve itina gerektiren “Afet Yönetiminde Hemşirelik& Afet Hemşireliği” isimli kitabının yazarlarına ve çalışmanın yazımı, basımı ve kapak tasarımında emeği geçen değerli arkadaşlarımıza ayrı ayrı teşekkür ederiz. Kitabın okuyuculara faydalı olmasını dileriz. Unutulmaması gereken ise farklı afetlerde can kaybı başta olmak üzere yaşanan toplumsal, çevresel ve sağlık kayıplarının azaltılması sorumluluğunun ilgili birim ve yönetimler dahil hepimizin olduğudur.               Belkız KIZILTAN  Seda UZUNAL